Cursus kunstgeschiedenis Amsterdam voorjaar 2021

8/1 online 13:00-15:00 Spectacle et tristesse: waarom het circus kunstenaars fascineerde

Van Daumier, Renoir en Lautrec tot Picasso, Chagall en Van Dongen, maar ook Duitse, Italiaanse en Russische kunstenaars lieten zich inspireren door felle kleuren in beweging, maar ook door de potsenmakers achter wier geschminkte lach een droefheid en vervreemding schuilging waar ze zich mee konden vereenzelvigen.

15/1 online 13:00-15:00 Paula Modersohn-Becker
(Kunstmuseum Den Haag 17 oktober 2020 t/m 31 januari 2021)

De eerste vrouwelijke expressionist maakte deel uit van de roemruchte kunstenaarskolonie Worpswede bij Bremen, maar stierf in het kraambed.

22/1 John Constable
(Teylers Museum, tot 31/1)

De landschappen van John Constable zijn meer dan sentimentele Romantiek: het is een manier om in contact te komen met een diep doorvoeld, maar voorgoed verloren verleden: ‘Painting is but another word for feeling’.

29/1 Lorenzo de’ Medici: de Renaissance in Florence

In de schaduw van oorlog en opstand, moord en verderf ontwikkelde zich de Italiaanse renaissance aan het hof van Lorenzo de’ Medici met kunstenaars als Leonardo, Botticelli, Michelangelo en Verocchio.

5/2 Arnault versus Pinault – De kunst van het grote geld
(opening Bourse de Commerce 23 januari 2021)

Nog voor de brandweer de vlammen had gedoofd, bood miljardair François Pinault 100 miljoen euro voor de restauratie van de Parijse Nôtre-Dame. Dezelfde dag overbood zijn rivaal Bernard Arnault hem met 200 miljoen. Al sinds 1991 zijn deze twee superrijken verwikkeld in een tweestrijd die vooral  op het culturele vlak wordt uitgevochten – in Parijs en Venetië, met als pionnen de hipste – en duurste – kunstenaars en architecten van het moment. Deze maand gaat het voorlopige sluitstuk open: Pinaults Bourse de Commerce in Parijs, een museum voor hedendaagse kunst tussen Louvre en Pompidou.

12/2 Twee eeuwen Griekse onafhankelijkheid

Na vier eeuwen onderwerping kwamen de Grieken in 1821 eindelijk in opstand tegen de Ottomaanse overheersers. Na aanvankelijke successen sloegen de Turken hard terug, geholpen door een Egyptisch leger dat een bloedig spoor trok door de Peloponnesos. Een internationale hulpactie kwam op gang, dankzij de algemene Europese schreeuw van verontwaardiging dat de ‘wieg van de Europese beschaving’ weer werd bedreigd door ‘oosterse barbarij. Talloze kunstenaars en dichters betuigden hun steun, van Delacroix en Turner tot Scheffer en Byron. Deze laatste kwam ook in persoon de Grieken bijstaan, maar bezweek aan dysenterie. Een gewapende interventie van de geallieerden Frankrijk, Rusland en Engeland effectueerde uiteindelijk de onafhankelijkheid, maar de eerste president werd prompt vermoord, zodat de geallieerden een buitenlandse vorst zochten die boven de partijen kon staan. Het werd Otto von Wittelsbach, tweede zoon van de Beierse koning, die een leger en ambtenaren, maar ook kunstenaars en architecten meekreeg om Griekenland Grieks te maken volgens de Europese opvatting…

19/2 Romanovs in de ban van de Ridders
(Hermitage 19/11-2020 – 21/7 2021)

De Romantiek bracht de Middeleeuwen weer in het middelpunt van de belangstelling. Na Walter Scotts grandioze successen met Ivanhoe en Robin Hood werden overal pseudo-kasteeltjes gebouwd, die voor Scott en Alexandre Dumas in de eerste plaats. Al snel volgden de meer vooruitstrevende vorsten, zoals prins Albert, die achter de nieuwe Houses of Parliament zat en ‘middeleeuwse’ feesten organiseerde waar hij met Victoria en de kinderen in goudglanzend harnas verscheen; en onze eigen koning Willem II, die in Den Haag Engelse ‘kerken’ liet bouwen voor zijn kunstcollectie en zijn paarden; en tsaar Nicolaas I, die een schitterend riddertoernooi hield op zijn landgoed, waaraan hij zelf in het harnas van Karel V deelnam.

26/2 Vervlogen: geuren en kleuren in de zeventiende eeuw
(Mauritshuis 11 februari t/m 6 juni 2021)

Geuren hebben een directe impact op ons gemoed en dringen door tot de diepste lagen van ons (onder)bewustzijn. De expositie gaat over de verbeelding van geur en reuk in de Hollandse en Vlaamse kunst van de zeventiende eeuw, over de zintuigen, over geuren van het verleden en over de aromatische connotaties van kunstwerken. Geur is ongrijpbaar, maar via reuk toch waarneembaar. Geurende bloemen en parfums, stinkende grachten en onwelriekende lichaamsluchtjes, nieuwe geuren uit de verre wereld (specerijen, tabak, koffie, thee), ziekmakende geuren, de verdwenen geuren van bleekvelden, oude ambachten en meer. Valt het leven van de zeventiende eeuw in geuren te vangen? Wat was de relatie tussen geur en gezondheid, tussen geur en religie? Wat zien we hiervan terug in de kunstwerken? Vragen over geur, waarneming en verbeelding vormen de leidraad van deze zoektocht die een ander perspectief hoopt te bieden op de kunst uit die tijd.

5/3 De Obrechtkerk – museum voor moderne kerkelijke kunst
Kort na de vorige eeuwwisseling verrijst in Amsterdam-Zuid een monumentale kerk, die even monumentaal wordt ingericht. Maar in 1925 gooit een nieuwe pastoor het roer radicaal om: Hubertus Hoosemans geeft moderne kunstenaars opdracht de kerk te voltooien. John Rädecker, Lambertus Zijl, Albert Servaes, Joep Nicolas, Otto van Rees en vooral Matthieu Wiegman verrijken de Neo-Byzantijnse Rozenkranskerk van Jos Cuypers en Jan Stuyt. Nu is de Rozenkranskerk in de Obrechtstraat een ‘museum van vroeg-twintigste-eeuwse kerkelijke kunst’.

12/3 Moderne kunst tegen communisme in de Koude Oorlog

In de jaren vijftig zet de CIA succesvol abstracte kunst en moderne architectuur in Europa in om sympathisanten van de Sovjet-Unie in het Amerikaanse kamp te halen. Doel van de CIA is het concept ‘individuele vrijheid’ als Amerikaans te positioneren tegenover de staatskunst van de Sovjet-Unie en daarom sponsoren ze juist dat wat in de Sovjet-Unie verboden is: moderne (atonale) muziek en moderne (abstracte) kunst: van Jackson Pollock, Mark Rothko, Franz Kline, Adolph Gottlieb, Willem de Kooning, Robert Motherwell, William Baziotes, Clyfford Still, enfin de hele New York School. De vaak linksgeoriënteerde kunstenaars zelf weten van niets. 
Ook achter de prijsvraag voor het Monument voor de Onbekende Politieke Gevangene, waar duizenden beeldhouwers abstracte beelden voor maken, schuilt de CIA. Het moet een ‘vrije wereld’-tegenhanger worden van de Sovjet-monument in Oost-Berlijn.

19/3 Het sensuele en spirituele paradijs Bali
Na de hardhandige inlijving in 1908 werd Bali door Nederland bewust aangeprezen als gedroomd paradijs. De inwoners zouden er nog in paradijselijke onschuld leven en ze zouden over een aangeboren kunstgevoel en scheppingsdrang beschikken. Dat werd bevestigd door vooraanstaande antropologen als Margaret Mead en door fotoboeken die kort na 1918 een wereldwijde sensatie waren: na de ondergang van de beschaving in de loopgraven bleek er een Hof van Eden te bestaan. Europese en Amerikaanse kunstenaars en intellectuelen kwamen er in horden naartoe. Wijnand Nieuwenkamp was in 1903 de allereerste kunstenaar op Bali en in de jaren twintig vestigden Walter Spies en Rudolf Bonnet de legendarische kunstenaarskolonie in Oeboed, wieg van de moderne Indonesische kunst. Charlie Chaplin, André Roosevelt, Anaïs Nin en Henri Cartier-Bresson kwamen er voor fysieker genoegens, maar waren ook onder de indruk van de culturele kracht. Zoals Anaïs Nin zei: ‘Life, religion and art all converge in Bali. They have no word in their language for ‘artist’ of ‘art’. Everyone is an artist.’

26/3 Ierse sagen en legenden voor 100 jaar Vrijstaat

Tussen 1798 en 1921 zijn talloze Ierse opstanden tegen de Britse overheersing in veel bloed gesmoord. Ondertussen groeide een Ierse culturele identiteit, gestoeld op voorchristelijke mythen, sagen en legenden. Ze zijn opgetekend vanaf de 11e eeuw, maar stammen uit de 6e eeuw en handelen over woeste krijgers, doortrapte schurken, tragische heldinnen en bovennatuurlijke wezens. Schrijvers als W.B. Yeats en kunstenaars als Oliver Sheppard en Daniel Maclise bogen de verhalen over Cú Chulainn met zijn Gáe Bulg en de kinderen van Lír om naar de onafhankelijkheidsstrijd. Op de golven van de Celtic Revival, de nationale variant van de Art Nouveau. Ook Adriaan Roland Holst en Hildo Krop deden een duit in het zakje.
In 1921 was het zover en werd de Ierse Vrijstaat uitgeroepen, later de werkelijk onafhankelijke Ierse Republiek. De mythen leven voort in talloze vrijheidsmonumenten, maar ook Tolkien en Harry Potter deden een ruimhartige greep in de ridders, feeën, elfen, reuzen, dwergen… en natuurlijk de Banshee. Alles in mistige wouden en op maanbeschenen rotsen.

vrijdagmorgen in MFC de Binnenhof (Theaterzaal), A.J. Ernststraat 112, van 9.30 tot 11.30, en
vrijdagmiddag in het Plein van Siena, Rijnstraat 109, van 12.15 tot 14.15
vrijdagavond in Huis van de Wijk Lydia, Roelof Hartplein 2a, van 20.00 tot 22.00

Voor een cursus van tien lessen betaalt u € 125,- tevoren over te maken op girorekening NL67 INGB 0003951370, ten name van M. Didier Amsterdam, onder vermelding van de gekozen locatie.
Het is altijd mogelijk om een les op een van de andere locaties te volgen als u verhinderd bent, zonder opgave.

Een halve cursus volgen kan ook: voor 5 lessen naar keuze betaalt u 80 euro.

Losse lessen in de cursus kunnen voor 20 euro bijgewoond worden.

U kunt zich inschrijven voor de cursus door een mail te sturen per contactformulier

Een voorbeeld van een college, maar dan vooraf opgenomen, vindt u hier.