Cursus kunstgeschiedenis Amsterdam voorjaar 2019

Voor het 32^e jaar de cursus algemene kunstgeschiedenis in Buitenveldert, voor het 14^e jaar in de Rivierenbuurt en sinds negen jaar in Oud-Zuid. Een nieuwe reeks van tien lessen/colleges/lezingen over diverse onderwerpen, geïnspireerd door een jubileum of tentoonstelling.

17+ 18/01
Het Rome van Caravaggio en de caravaggisten (Centraal Museum 16/12-24/3)
Rome was het centrum van de wereld in het begin van de Gouden Eeuw. Jonge schilders uit heel Europa trokken naar de Eeuwige Stad, waar Caravaggio voor een revolutie had gezorgd. Een nieuw realisme in de schilderkunst, ongekend drama, het grote gebaar en een mysterie van licht. Tussen 1600-1630 werden in Rome 2700 kunstenaars geregistreerd, waarvan 572 buitenlanders. Ze bezochten dezelfde kerken en collecties. Ze spraken elkaar en ze schilderden dezelfde thema’s, met dezelfde inspiratiebronnen. De Utrechtse schilders Dirck van Baburen, Hendrick ter Brugghen en Gerard van Honthorst waren erbij. Honthorst deed het zeer goed in Rome. Honthorsts inventie om zijn scenes via een verborgen, indirecte lichtbron te verlichten werd zelfs zo beroemd dat hij de bijnaam ‘Gherardo delle Notti’ kreeg, Gerard van de Nachten. Hij en Baburen kregen belangrijke opdrachten voor altaarstukken en van beiden werden schilderijen aangekocht door belangrijke verzamelaars, zoals Caravaggio’s mecenas kardinaal Giustiniani.

24+25/01
Frans Hals en de Modernen (Frans Hals Museum 13/10-10/2)
Geen kunstenaar uit de Gouden Eeuw zo geliefd bij 19e-eeuwse schilders als Frans Hals: zowel zijn losse, penseelstreken, zijn zwierige figuren als zijn onderwerpskeuze (vaak lelijke, volkse typen met beroerde gebitten en ongekamde haren) vielen in de smaak bij realisten en impressionisten, eerst in Parijs en vervolgens in Duitsland, de Verenigde Staten, Engeland en Nederland. Velen maakten de bedevaart naar het stedelijk museum in Haarlem om zich te vergapen aan breed lachende kwajongens, vadsige schutters en zuur pruimende regentessen. Edouard Manet, John Singer Sargent, Gustave Courbet, James Ensor, Helene Schjerfbeck, Max Liebermann, Lovis Corinth en William Merritt Chase maakten ter plekke kopieën van de portretten en tronies.
College naar aanleiding van de gelijknamige grote tentoonstelling (8 euro toeslag) in het Frans Hals Museum.

31/1+01/02
De Jugendstil van de groothertog (Darmstadt draagt de kunstenaarskolonie  Mathildenhöhe voor als Unesco Werelderfgoed)
Ernst Lodewijk was van 1892 tot 1918 de laatste groothertog van Hessen en aan de Rijn. Hij was een liberaal-constitutioneel vorst en een groot mecenas. Hij stimuleerde wetenschap, economie, kunst en cultuur. Hij schreef drama’s en gedichten, componeerde pianostukken en schreef over architectuur en tuinbouwkunst. Na een bezoek aan Engeland in 1899 zette hij zich in voor de verbreiding van de Art Nouveau in Duitsland en stichtte de kunstenaarskolonie Mathildenhöhe.
Zijn ideeën voor een totaalkunstwerk ontleende hij aan die van John Ruskin en Robert Morris. Darmstadt zou een centrum worden van moderne kunstnijverheid en daarom moesten moderne kunstenaars naar de stad worden gelokt. Op een heuvel buiten het centrum zou voor hen een kolonie worden opgericht en hun ontwerpen zouden de Hessische nijverheid een flinke impuls geven.Als eerste kunstenaar voor zijn kolonie trok Ernst Ludwig de nog zeer jonge Weense architect Josef Maria Olbrich aan, die in 1898 naam had gemaakt met zijn eerste bouwsel, het expositiegebouw van de Secession aan de Karlsplatz. Olbrich ontwierp alle gebouwen, inclusief een handvol kunstenaarsvilla’s, op één na: Peter Behrens ontwierp zijn villa zelf. Ernst Ludwig jaagde zijn totaalkunst-ideaal na door beroemde componisten als Max Reger en Hans Pfitzner naar Darmstadt te halen. Zelf ensceneerde en regisseerde hij opera’s, waaronder de gehele Ring des Nibelungen. In 1901 organiseerde hij een tentoonstelling waarin werd geageerd tegen kitsch en valse romantiek die ook in het buitenland veel navolging vond.

7+8/02
Het spirituele pad van de jonge Mondriaan (Villa Mondriaan, Winterswijk 21/9-3/3)
De religie en de filosofieën waarmee Piet Mondriaan in aanraking kwam, zijn van groot belang geweest voor zijn zoektocht naar abstractie. Hij groeide in Winterswijk op in een streng calvinistisch gezin. Toen hij op zijn twintigste naar Amsterdam verhuisde om te studeren aan de Rijksacademie, ruilde hij het hervormde gedachtegoed al snel in voor de theosofie. Mondriaan raakte in de ban van de spirituele geschriften van Madame Blavatsky en Rudolf Steiner. Langzaam maar zeker maakte zijn christelijke geloof plaats voor een andersoortige levenshouding., waarbij hij voortdurend zocht naar harmonie, ritme en balans in zijn leven en zijn kunst. Deze drang leidde uiteindelijk tot zijn abstracte werk met rechte lijnen en primaire kleuren, waar Mondriaan wereldberoemd mee is geworden.

14+15/02
Het jaar van Rembrandt (Rijksmuseum 15/2–10/6, Mauritshuis 31/1-15/9, Fries Museum 24/11-17/3)

7+8/03
Bauhaus 1919: de glazen kathedraal van de toekomst (Boijmans 09/2-26/5)
vormgeving van een ideale wereld
Honderd jaar geleden werd in Weimar een revolutionaire nieuwe kunstopleiding geopend, gestoeld op de Middeleeuwse idealen van de kathedraal, een totaalwerk waar een complete gemeenschap anoniem aan werkt en die de uitdrukking vormt van zijn gemeenschappelijke, spirituele streven. Voor dit ‘Bauhaus’ (de naam is ontleend aan de ‘Dombauhütte’) zocht directeur Walter Gropius een keur aan moderne kunstenaars en architecten aan, waarmee een van de pijlers van de moderne kunst werd geslagen. Na een romantisch, begin maakten de expressionisten plaats voor de Nieuw-Zakelijke kunstenaars, die samenwerking met de industrie zochten en zo het dagelijks leven wilden vormgeven. Na de sluiting van het Bauhaus in 1933 waaierden de docenten uit over de wereld en stonden ze zo aan de wieg van het naoorlogse, Amerikaanse modernisme.

14+15/03
Het jaar van Pieter Breugel (Wenen 2/10 2018-13/1 2019)

21+22/03
Qatar versus Aboe Dhabi: culturele koude oorlog in de woestijn

28+29/03
Kabbala. De kunst van de joodse mystiek (JHM 28/3-25/8)
Kabbala is de verzamelnaam voor een scala aan eeuwenoude mystieke joodse tradities die tot op de dag van vandaag van grote invloed zijn. Velen associëren kabbala met iets mystieks waar beroemdheden als Madonna zich mee bezighouden. Weinigen weten wat kabbala inhoudt en hoe deze tradities al eeuwenlang een rijke bron van inspiratie vormen voor velen, tot aan moderne en hedendaagse kabbalisten, kunstenaars, architecten, regisseurs en auteurs. Wat fascineert hen aan kabbala? En wat zien wij hiervan terug in hun werk? Hoe deze geheime joodse leer die enkel met ingewijden werd gedeeld uitgroeide tot een universele wijsheid die velen, en in het bijzonder kunstenaars, nog altijd inspireert.

4+5/04
Synode 1619: Werk, bid en bewonder. Een nieuwe kijk op kunst en calvinisme (Dordrecht 11/11-26/5)
Nederlandse calvinistische kunstenaars, van de Gouden Eeuw tot Van Gogh en Mondriaan.
De Nederlandse politieke elite bestond vanaf de 17de eeuw uit calvinisten.  Hun rijkdom en status etaleerden ze met grote huizen en chique interieurs met fraaie en toepasselijke kunst. Hoewel voor protestanten het woord de belangrijkste rol speelt, ten koste van het beeld, werd in de Gouden Eeuw heel wat afgeschilderd voor calvinistische opdrachtgevers: Bijbelverhalen werden ingezet om politieke en maatschappelijke uitspraken mee te doen. Ook na de Franse revolutie bleef de protestantse levensovertuiging dominant in de literatuur en de schilderkunst, wat bij grote vernieuwers als  Vincent van Gogh, Theo van Doesburg en Piet Mondriaan een duidelijke rol speelde.

donderdagavond in Huis van de Wijk Lydia (Tuinkamer), Roelof Hartplein 2a, van 20.00 tot 22.00,
vrijdagmorgen in MFC de Binnenhof (Theaterzaal), A.J. Ernststraat 112, van 9.30 tot 11.30, en
vrijdagmiddag in het Plein van Siena, Rijnstraat 109, van 12.15 tot 14.15

Voor een cursus van tien lessen betaalt u € 120,- tevoren over te maken op girorekening NL67 INGB 0003951370, ten name van M. Didier Amsterdam, onder vermelding van de gekozen locatie.
Het is altijd mogelijk om een les op een van de andere locaties te volgen als u verhinderd bent, zonder opgave.

Een halve cursus volgen kan ook: voor 5 lessen naar keuze betaalt u 75 euro.

Losse lessen in de cursus kunnen voor 17 euro bijgewoond worden.

U kunt zich inschrijven voor de cursus door een mail te sturen per contactformulier